Để thực hiện chức năng của mình, gan cần có hệ thống men gan hoạt động tốt. Vì thế, chỉ số men gan cao là lúc bạn cần quan tâm lá gan của mình nhiều hơn
Tại sao men gan cao?
Tăng men gan do rượu
Gan là nhà máy chính của việc chuyển hóa cồn và là cơ quan đích chủ yếu của chấn thương do rượu. Việc chẩn đoán men gan cao cho bệnh nhân có tiền sử nghiện rượu bao gồm xét nghiệm tất cả các men gan. Các kết quả sinh hóa đặc trưng bao là GGT tăng rất cao và tỉ số AST/ALT > 2 với AST< 8 lần giới hạn bình thường trên và ALT < 5 giới hạn bình thường trên.
Tăng men gan do virus
Mặc dù tỉ lệ mắc bệnh viêm gan A, B, C đều đã suy giảm nhưng hậu quả trên lâm sàng do chúng để lại rất nghiêm trọng. Do đó việc chẩn đoán ban đầu qua việc xét nghiệm men gan rất quan trọng. Các xét nghiệm hóa sinh được sử dụng để chẩn đoán bao gồm AST , ALT và bilirubin. AST và ALT tăng 10-100%, trong đó ALT tăng cao hơn AST và bilirulin tăng từ 5-25mg/dL. Tổn thương do virus là loại tổn thương rất nguy hiểm vì virus khi xâm nhập vào tế bào gan, chúng nhân lên và làm tan vỡ các tế bào mà chúng xâm nhập.
Tăng men gan do thuốc
Paracetamol (acetaminophen) được sử dụng rộng rãi với tác dụng giảm đau, hạ sốt. Nhiều người cho rằng paracetamol khá an toàn do ít tác dụng không mong muốn hơn so với các thuốc cùng tác dụng. Tuy nhiên, paracetamol được ghi nhận là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh suy gan do thuốc.Khi sử dụng quá 4g/ ngày , nguồn glutathion do gan sản xuất bị cạn kiệt, nên N-acetyl-pbenzoquinoneImine (NAPQI – sản phẩm chuyển hóa của paracetamol) không được khử độc, chúng ứ đọng lại và gây tổn thương tế bào gan, giải phóng lượng lớn các men gan ra huyết tương. Các thuốc khác độc với gan được biết đến là Isoniazid, Rifampicin, coxtrimoxazol ( sulfamethoxazol và trimethoprim ), các thuốc chống động kinh ( phenyltoin)
Ngoài ra các bệnh lý khác về gan và mật cũng là nguyên nhân làm tăng men gan như viêm gan cấp, viêm gan nhiễm trùng, viêm đường mật … cũng là một trong những lí do làm tăng men gan nhưng mức độ tăng không nhiều như trong viêm gan.Các bệnh truyễn nhiễm như sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm trùng máu… trong giai đoạn toàn phát cũng làm tăng men gan.
Men gan cao nguy hiểm như thế nào?
Các triệu chứng của men gan cao rất nghèo nàn. Người bệnh có thể cảm thấy đau đầu, mệt mỏi, vàng da, đầy hơi chướng bụng, tâm trạng thay đổi.Những triệu chứng trên thường mờ nhạt, dễ bị nhầm với các bệnh khác và thường bị bỏ qua. Có những trường hợp người bệnh không có triệu chứng lâm sàng gì mặc dù men gan tăng rất cao. Trong trường hợp men gan cao do các bệnh gan cấp tính sẽ xuất hiện các triệu chứng rõ rệt hơn như ngứa ngáy, rối loạn tiêu hóa, nôn, đau bụng.
Sở dĩ các triệu chứng xuất hiện không rõ ràng là do tế bào gan có khả năng bù đắp rất mạnh và tái sinh rất cao, nghĩa là khi một số tế bào gan bị tổn thương thì các tế bào lành khác tăng cường hoạt động để đảm bảo chức năng cho cả gan, và các tế bào mới được sinh ra để thay thế các tế bào đã chết. Nhờ đó, biểu hiện bên ngoài của hoạt động gan vẫn tương đối tốt .Trên thực nghiệm, cắt bỏ một thùy gan của con vật thấy sau một thời gian ngắn gan lại to như cũ do tái sinh rất mạnh để bù cho chỗ mất đi. Do đó, khi men gan tăng cao, có những biểu hiện ngoài lâm sàng thì thường các tế bào gan đã bị tổn thương sâu và rộng.
Nên làm gì khi men gan cao?
Khi xét nghiệm thấy men gan cao thì cần tìm nguyên nhân gây bệnh, vì men gan chỉ là 1 triệu chứng, 1 tình trạng do các bệnh gan khác nhau gây ra. Với từng bệnh, sẽ cần biện pháp chuyên biệt riêng. Nếu nguyên nhân do viêm gan virus thì cần điều trị bằng thuốc kháng virus, hạ men gan và bảo vệ gan. Nếu nguyên nhân do uống nhiều rượu bia thì cần ngưng ngay việc sử dụng các chất có cồn, không hút thuốc lá. Trường hợp men gan tăng cao xảy ra ở những người có tình trạng thừa cân béo phì thì nên kiêng cữ các thức ăn nhiều dầu mỡ, chiên xào, cần bổ sung chế độ ăn bổ dưỡng nhiều chất đạm. Tránh làm việc quá sức, tăng cường tập luyện thể dục, cân bằng giữa thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi.
Cần theo dõi thường xuyên, định kỳ các chỉ số của men gan để có những biện pháp thích hợp ở từng thời điểm.Chúc các bạn thành công!
