Vàng da là một triệu chứng bất thường được đặc trưng bởi màu vàng của da và/hoặc lòng trắng của mắt, thường xuất hiện ở người bệnh viêm gan cấp và mạn tính.
Vàng da phát triển như thế nào?
Vàng da thường liên quan nhất đến các bệnh về gan, bao gồm viêm gan cấp, mạn tính, nhưng cũng có thể do lạm dụng rượu, lạm dụng thuốc và một số rối loạn tự miễn.
Vàng da là hậu quả của việc có quá nhiều bilirubin trong máu. Bilirubin là một chất màu vàng có nguồn gốc từ các tế bào hồng cầu được chuyển hóa. Khi các tế bào hồng cầu cũ xâm nhập vào lá lách, chúng bị phá vỡ và hình thành thành các bilirubin mà gan sử dụng để tạo ra mật.
Cơ thể tránh sự tích tụ của bilirubin bằng cách bài tiết bất kỳ lượng dư thừa qua nước tiểu hoặc trong phân. Tuy nhiên, nếu hệ thống bị gián đoạn, có thể có nhiều bilirubin trong máu hơn cơ thể có thể xử lý. Nếu điều đó xảy ra, sự tích lũy có thể làm bão hòa các tế bào và biểu hiện bằng màu vàng mà chúng ta nhận ra là vàng da.
Nguyên nhân phổ biến của tăng bilirubin máu bao gồm:
- Thiếu máu tán huyết trong đó các tế bào hồng cầu bị phá hủy nhanh chóng, thường là kết quả của bệnh ung thư (như bệnh bạch cầu hoặc ung thư hạch), các bệnh tự miễn (như lupus), hoặc các loại thuốc (như acetaminophen, ibuprofen, interferon và penicillin)
- Các bệnh về gan ngăn ngừa bilirubin chuyển thành bilirubin liên hợp, bao gồm viêm gan virut, xơ gan và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu
- Tắc nghẽn ống mật trong đó bilirubin không thể được chuyển đến ruột non trong mật, thường là kết quả của xơ gan, sỏi mật, viêm tụy hoặc khối u
- Thiếu vi khuẩn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh, điều này ngăn cản sự phân hủy của bilirubin (tăng bilirubin ở trẻ sơ sinh)
- Các rối loạn di truyền làm gián tiếp làm suy giảm chức năng gan (như bệnh hemochromatosis di truyền hoặc thiếu hụt alpha-1 antitrypsin) hoặc làm suy giảm trực tiếp chức năng gan (như hội chứng Gilbert)
- Một số loại thuốc có thể gây tăng bilirubin máu bằng cách làm suy giảm chức năng gan, thường đi kèm với rối loạn chức năng gan tiềm ẩn hoặc do sử dụng kéo dài hoặc sử dụng quá mức. Chúng bao gồm một số loại kháng sinh (như amoxicillin và ciprofloxacin), thuốc chống co giật (như axit valproic), thuốc chống nấm (như fluconazole), thuốc tránh thai, thuốc statin và Tylenol (acetaminophen).
Chẩn đoán vàng da ở bệnh nhân viêm gan cấp tính
Cách rõ ràng nhất để chẩn đoán vàng da là do ngoại hình. Mặc dù có thể dễ nhận thấy hơn ở một số người so với những người khác, nhưng hầu hết mọi người sẽ nhận ra những thay đổi nhỏ trong làn da hoặc màu mắt của họ. Hơn nữa, màu vàng thường sẽ đi kèm với kiệt sức cũng như nước tiểu sẫm màu (thường được mô tả là “màu coca-cola”) và phân màu nhạt, màu đất sét.
Vàng da đôi khi rất khó nhìn thấy trong màng cứng và có thể yêu cầu kiểm tra dưới ánh đèn huỳnh quang. Màu vàng cũng có xu hướng rõ hơn ở mô bên dưới lưỡi.
Hyperbilirubinism có thể được xác nhận bằng một xét nghiệm đơn giản đo thể tích của bilirubin trong mẫu máu. Mức cao (thường là trên 7,0 mg/dL) là một dấu hiệu mạnh mẽ của một số loại bệnh gan.
Viêm gan cấp do virus gây racó thể được xác nhận bằng xét nghiệm kháng thể đối với viêm gan A, xét nghiệm kháng nguyên đối với viêm gan B và xét nghiệm kháng thể đối với viêm gan C. Xét nghiệm chức năng gan có thể giúp đánh giá tình trạng của gan hoặc xác định nguyên nhân gây ra rối loạn gan không liên quan đến viêm gan virut. Xét nghiệm hình ảnh và sinh thiết có thể được thực hiện để làm rõ tình trạng bệnh hơn.
Điều trị vàng da như thế nào?
Trong hầu hết các trường hợp, sự xuất hiện của vàng da không được coi là một tình huống khẩn cấp. Ngay cả với xơ gan tiến triển (mất bù) hoặc ung thư gan, vàng da vẫn là một dấu hiệu của sự tiến triển của bệnh hơn là một sự kiện “khẩn cấp”.
Tùy thuộc vào loại virus, các triệu chứng có thể mất hai tuần đến một tháng hoặc lâu hơn để giải quyết. Trong thời gian này, chức năng gan sẽ dần bình thường hóa và dẫn đến việc thanh thải bilirubin khỏi cơ thể.
Việc điều trị vàng da thường tập trung vào giải quyết hoặc giảm thiểu nguyên nhân cơ bản. Với viêm gan cấp tính, điều này thường có nghĩa là một thời gian nghỉ ngơi nghiêm ngặt trên giường mà không cần gắng sức.
Nguồn: https://www.verywellhealth.com/all-about-jaundice-1760104
https://www.verywellhealth.com/bilirubin-definition-and-description-1759872
Để được chuyên gia tư vấn miễn phí về bệnh gan, hãy gọi ngay tổng đài 1800 1796 (Trong giờ hành chính) hoặc 035.404.5566 (Ngoài giờ hành chính).
